TUVALET EĞİTİMİNDE KAKA TUTMA SORUNU

Tuvalet eğitiminde çocuklar kaka yapmaktan korkarlar bu da sık karşılaşılan bir problemdir. Tuvalet eğitiminde 2-4 yaş aralığında kaka tutma problemi görülmektedir. Ebeveynleri oldukça tedirgin ediyor. Bu süreçte çocuğu genetik, çevresel ve psikolojik birçok faktör etkilemektedir.

 Çocuklar tuvalet eğitimi döneminde kakalarını yapmayı vücutlarındaki bir parçayı dışarı atıyormuş gibi hissedip ve tedirginlik yaşmaktadırlar. Tuvalet eğitimi sırasında anne-baba, bakıcı ya da bazı kişiler ısrarcı olmamalı, çocuğunu sevgiyle ve anlayışla karşılamalıdırlar. Bu yaş grubundaki çocukların inatçı davranışları geliştiği için tuvalet eğitiminde ısrar ve cezayla karşılaşırsa tuvaletini çok uzun süre tutma isteği oluşur. Uzun süre tuttuğunda kabızlık oluşur.

Çocukta, travmatik bir deneyim yaşadıktan sonra da kaka problemleri görülür. Tuvalet eğitiminden önce kakasını yaptığı zamanlarda çocuklara öfkeli yaklaşılmamalı ebeveynler tuvalet eğitimi yaşına geldiğinde tuvaletini yapmaktan korkmasına ve kakasını tutmasına, daha sonra da uygunsuz yerlere yapmasına neden olabilir.

 Çocuklar tuvalet eğitimlerinde zorlanılmamalı, tuvaletlerini yaparken rahatsız edilmemeli ya da acele ettirilmemeli, gerekirse kakasını yapamama durumundaysa kendi başına ve doğru yere yaptığı her deneyiminde ödüllendirilmelidir.

Çocukta beslenme düzeni çok büyük bir kaka tutma sorununa etken olabilmektedir. Gerekli su ve sıvılı gıdalar alınmadığı takdirde çocuk kakasını yaparken zorlanma ve acı yaşar ve bu da ona kakasını yapmasında olumsuz deneyimler yaşatacaktır. Bu sebeplerden dolayı çocuk kakasını yapmak istemeyecek ve tutmaya başlayacak, bu durum sürekli yaşayacak hale getirecektir.

Çocuklar için kakalarını yapma deneyimlerinde kontrol bende hisleri yaratır. Çocuklar kendine özel bir şey yaratmış olma duygusunu uyandırırlar. Bağımsızlıklarını kazanmaya başlarlar. Bu hissiyata ve duyguya olumsuz tepkiler çocuklarda kaka tutmak ‘kontrol bende senin dediğini yapmayacağım’ tepkisine dönüşür.

KAKA EĞİTİMİ NASIL VERİLİR?

Tuvalet eğitimi çocuğun kişilik gelişimini de etkileyen bir süreç. Tuvalet eğitimine aileler yanlış açıdan yaklaşmaları çocukların yanlış yönlendirerek, hem de çocukların kişilik gelişimini olumsuz etkileyebilir.

 Genel olarak tuvalet eğitimi 18-24 aylar arasında başlayabilir fakat bazı çocuklar illa bu dönemde her çocuk başlayacak yani bu dönem her çocukta farklılık gösterebilir. 

Ebeveynler tuvalet eğitimine başlayabilmek için çocuklarının buna hazır olup olmadığını gösteren tepkilere dikkat etmeleri gerekir. Kız çocukları erkek çocuklarına göre tuvalet eğitimine daha erken tepki verebilir ve daha hazır olabilir.

 Çocuklar yürümeye başladıklarında, dik oturmaya başladıklarında bezleri kendilerini rahatsız etmeye başlar.  Çocuklar tuvalet eğitimine bu dönemler de hazırlanmaya başlarlar, ebeveynlerinden tuvaletle ilgili konuşmalar duydukça bu duruma tepkileri olmaya başlar. Çocuklar tuvaletleri geldiği zaman ebeveynlerine bir şeyleri anlatmaya, söylemeye başlarlar. Bu dönemde sonra ebeveynler ya da bakım veren lazımlık kullanımına geçebilirler. Lazımlık çocukların ulaşabileceği bir yerde olmalı ve banyoda tutulmalıdır. Çocukların sevdikleri oyuncaklarının banyoda bulunması onu tuvalete alışmasına yardımcı olur. Çocuklar yemeklerini düzenli bir şekilde yiyorsa, belli bir düzende de kakalarını yapacaktırlar. Bu zamanlarda çocuklara lazımlıklarına götürmek uygun olacaktır. 

Çocuk kendi başına lazımlığa gittiğinde ödül sistemi uygulanabilir. Çocuklar bazen lazımlığı tutturmayabilir, yetişemeyebilir bu durumlarda çocuğa kesinlikle bağırmamalıyız, hoşgörüyle karşılamalıyız, bu başarısızlığın üzerinde çok durulmamalı yine düzgünce yaptığında ödüllendirilmelidir. Çocuklar bu durumda başarısızlıklarının farkında olup gözlerinde büyütüp olumsuz bir benlik algısı geliştirebilirler.

KAKA TUTMA PROBLEMİ NASIL ÇÖZÜLÜR?

 Çocukta fizyolojik bir sorunun olup olmadığının anlaşılması için aile çocuklarını götürdükleri doktora gitmelidir. Çocuklarda kaka tutma bağırsak sorunlarından, beslenme düzensizliği ve yetersizliğinde  olabilmektedir.Bu problemin altında yatan sebepler fizyolojik değilse psikiyatriste, psikoloğa ya da pedagoga giderek yardım alabilirler.

Kaka tutma probleminde psikolojik tedavisinde ebeveynler çok önemlidir. Çocukların çoğu kaka tutma vakalarındaki sorun aile tutumuyla ilgili çıkmaktadır. Aile aşırı mükemmeliyetçi ve ısrarcı ise bu tepkiler değiştirilmelidir. Ebeveynler çocuklarını hor görülmemeli bir iş başardığında övülmeli ve takdir edilmelidirler.

 Çocuklar baskı altındayken kakalarını tutuyor olabilirler, aile içerisinde stres yaratan şeyleri ortadan kaldırılmalı ya da çocuğun gözünün önünde, duyabileceği yerde bu tarz stres yaratan durumların yaşanmaması için aile elinden gelenin en fazlasını yapmalıdır.

Ebeveynler verdikleri tepkileri aile içinde ya da dışında çocuğu mahcup edecek tepkilerden kaka tutma problemi üzerinde konuşulmamalıdır.  Çocukla ebeveynler yeterince ilgilenilmiyorsa ve oyunlar oyun oynamıyorsa çocuk kakasını tuttuğunda herhangi bir tepki ya da ilgi görüyorsa bu durumu ilgi görmek için her zaman kullanacaktır. Çocuklarda kaka tutma problemi üzerinde aileler çok durmamalı, tuvalet dışındaki zamanlarda da ebeveynler çocuklarıyla bolca vakit geçirilmelidir.

Kaka tutma sorununda bir diğer önemli faktör cezadır. Çocuklar kakalarını yapmaya başladığı ilk dönemlerde ya da başarısız olduğu zamanlarda ceza ile karşılanırsa kaka yapmaktan korkarlar, tutmaya başlayacaklar ve özgüvenlerini oluşturamayacaklardır. Kaka çocuklar için bağımsızlık sembolü, çocuklar kendine özgü bir şeyler yapma veya yaratma deneyimidir. Çocuk deneye deneye birtakım şeyleri öğrenir, bu deneyimleri ceza ile karşılandığında kendi özerkliğini kazanması zorlaşacaktır.

Kakasını yapmak istemeyen çocuğa ne yapmalı? Aileleri merak edip çıkmaza girmektedirler.

Aileler Ne Yapmalı;

• Çocuğa baskı yapılmamalı

• Uzman desteği alınmalı

• Çocuğun yakın geçmiş bir travması var mı?

• Çocukla kaliteli zaman geçirmeli

• Kaygı ve stres var mı?

• Çocuğa kızılmamalı